Rouwen in deze tijd! Hoe?
Groots afscheid nemen en in stijl met veel of weinig mensen is in deze tijd niet mogelijk. Uitvaarten zijn aangepast en op kleine schaal terwijl de nabestaanden daar een ander idee over kunnen hebben.
De Rouw begint in deze tijd al voor het overlijden omdat men weet dat men niet altijd bij het overlijden aanwezig mag zijn. Zeker als de betrokken persoon in een verzorgingstehuis is opgenomen. Rouwen begint met afscheid nemen van de “oude” situatie die niet meer terugkomt. Het liefst doet men dat samen.
In deze tijd overlijden veel mensen alleen, zonder familie om hun heen omdat dit door de omstandigheden niet kan. Voor de nabestaanden een zeer pijnlijk moment en een “verkeerde” start van het rouwproces.
Afscheid nemen is het moment dat men zich realiseert dat iets voorbij is en niet meer terugkomt. Als dit van een geliefde is en men mag er niet bij, wat voor afscheid is dat dan? In ieder geval een afscheid wat men zich anders had voorgesteld, en de geliefde waarschijnlijk ook als hij/zij nog in leven was. Deze start van een rouwproces kan de basis zijn van gecompliceerde rouw vanwege schuldgevoelens, gedachten van “had ik maar” enz..
Rouwen in deze tijd!
Om te proberen dit te voorkomen kan men samen herinneringen delen via beeld. Men kan elkaar dan zien en samen huilen en lachen. Dit kan via een livestream, whatsapp, Zoom e.a.
Houd er wel rekening mee dat dit geen beveiligde verbindingen zijn.
Ik realiseer mij heel goed dat dit een zeer onpersoonlijke manier van afscheid nemen is, maar het is een afscheid die samen wordt gedeeld en ervaren. Men kan een gesprek samen aangaan over alle dingen die nog gezegd moeten worden of dingen naar elkaar uitspreken. Het fysieke contact is het enige wat er ontbreekt.
Het alleen maar zien van onze geliefde voor het overlijden kan al een steun en troost zijn voor het verdere verloop van het rouwproces.
Ná het overlijden en de uitvaart is het prettig om ervaringen te delen, om het rouwen samen te doen. Dit kan d.m.v. herinneringen ophalen, foto’s bekijken, video’s bekijken enz..
Voor de nabestaanden die alleen zijn kan het ook troostend werken om af en toe zelf herinneringen op te halen en foto’s en video’s te bekijken.
Het zijn simpele manieren om het rouwproces te ondersteunen en ik weet zeker dat er meerdere manieren bestaan. De mens is heel inventief en creatief in deze tijd. Deze manieren kunnen echter niet voorkomen dat sommige nabestaanden moeite hebben met hun rouwproces. Mijn advies is om hier niet te lang mee te blijven lopen. Met iemand praten over het rouwproces kan veel opluchting, inzichten en troost geven voor het verdere verloop. Verlies en rouwbegeleiding kan zeer helpend zijn.
Er zijn nog steeds therapeuten, zoals ik, die gewoon doorwerken omdat wij geen contact beroep hebben en de richtlijnen van het RIVM volgen. Mocht dit toch niet voldoende zijn, dan zijn er mogelijkheden voor online consulten via een beveiligde omgeving (b.v. WeSeeDo).
Mijn boodschap is: geef ruimte aan het rouwproces en vraag om hulp voordat je vastloopt.
Rudy Nobel
